Alhoewel de whippet als een gezonde
rashond mag worden gezien willen wij op deze pagina enkele gezondheidsproblemen
benoemen waar whippets individueel last van kunnen hebben. Hierbij spelen
genetica, toeval, voeding, opfok en levensomgeving een rol.
-
Oogafwijkingen
- (speciaal PRA/Cataract)
Progressieve Retina Atrofie (PRA) of
Retinadegeneratie. Een groep van netvliesafwijkingen die bij veel rassen
voorkomt en tot blindheid leidt &
Cataract (congenitaal). Dit is aangeboren grauwe staar. Retina Dysplasie (RD).
Dit is een aangeboren netvliesafwijking.
Een oogonderzoek naar erfelijke
afwijkingen kost zo'n € 25 à € 35 per hond, en kan vanaf 1 jaar worden gedaan.
Lensluxatie, cataract & PRA kunnen ook na enkele jaren nog ontstaan. Een
éénmalige test is dan niet voldoende, de afwijking kan zich immers later alsnog
openbaren. Honden waarmee wordt gefokt, moeten in ieder geval worden onderzocht.
De uitslag van het onderzoek is een jaar geldig. Vaak geven oogartsen na het 6e
jaar een hond definitief vrij voor PRA als er in voorafgaande onderzoeken geen
afwijkingingen zijn geconstateerd.
De Rasvereniging (de Nederlandse
Whippet Club) vraagt van zijn fokkers om dit onderzoek voor de dekking plaats te
laten vinden om voor pupbemiddeling in aanmerking te komen!
Aanvulling 2025: Er is ook een vorm van Cataract
n.a.; corticaal die we tegenwoordig wat frequenter op zien duiken. Dit blijft nog steeds een
cataract waarvoor vanuit de ECVO het advies "niet mee fokken" wordt gegeven.
Heel soms zien we dan dat een hond bij de ene oogonderzoek niet vrij is bevonden
en bij het volgende wel. Dit omdat de situatie door verschillende oogartsen
anders kan worden geïnterpreteerd. Er moet nl. beoordeeld worden of de
troebeling in de lens past binnen de criteria van een erfelijk cataract of niet
en dat is niet altijd een zwart-wit verhaal. In dat geval moet de hond door het
panel van Oogspecialisten opnieuw worden beoordeeld. Gebeurd dat niet dan blijft
de slechtste uitslag, dus niet vrij, van kracht en zou deze hond niet moeten
mogen worden ingezet voor de fok.
Myostatin mutation
Ook wel het Bully Gen genoemd. Dat
is een mutatie die er voor zorgt dat de spieren veel groter en zwaarder
aangelegd worden. Deze mutatie wordt ook gezien in mensen & runderen. In eerste
instantie lijkt dat mooi, want meer spieren = sneller zou je denken, maar de
honden die dit gen dubbel hebben zijn niet sneller en ondervinden veel problemen
van hun bouw.

Hieronder een filmpje over een whippet die het bullygen heeft:
https://www.youtube.com/watch?v=5nxLY9mmR_U
In
Nederland wordt er op vrijwillige basis getest op deze mutatie, in Duitsland is
het verplicht als men via de DWZRV fokt (daarom zijn enkele van onze honden ook
getest). Na enkele jaren van testen lijkt het er op dat er enkele (ren) lijnen
zijn die deze mutatie met zich meedragen, maar van een groot probleem kunnen we
niet spreken.
Hartproblemen
Een jaar of wat geleden zijn
we met een kleine groep whippetfokkers begonnen om het hart van de honden waar
we mee wilden fokken te laten onderzoeken op afwijkingen middels een echo plus
kleurendoppler. We vonden het belangrijk om de honden met afwijkingen uit het
fokbestand te houden. De aanleiding dat we deze hartonderzoeken zijn gaan doen
alvorens een whippet in te zetten voor de fok waren de onderlinge gesprekken
over dit onderwerp, en een enkele minder leuke ervaring. Jammer genoeg hebben we
vanuit de honden van een Nederlandse fokker waar wij ooit mee gestart zijn ons
portie van hartproblematiek meegekregen en dit maakt dat wij sterk voor hart
onderzoek zijn gaan inzetten.
Enkelen van ons waren ook op de hoogte van een langdurend onderzoek naar
whippetharten en mogeljke afwijkingen van de Amerikaanse Whippet Club. De AWC
vond het bijzonder dat er zo veel whippets waren met een hartruis en wilde weten
of dat wat te betekenen had voor het ras. Dit onderzoek is begonnen in 2003 en
wordt (mede) gefinancierd door de AWC. In deze langlopende studie probeert men
zo veel mogelijk honden via echo met kleurendoppler te onderzoeken om zo meer
duidelijkheid te krijgen over hartruizen & hartafwijkingen bij whippets. Tevens
wordt er gezocht naar een juiste wijze van interpretatie van de diverse waarden
die uit dit onderzoek komen. De Whippet Health Foundation heeft van vanaf 2004
tot 2014 de AWC ondersteund met het maken van hartecho’s van gezonde honden
tijdens de jaarlijkse National Specialty. Deze is vergelijkbaar met de
Kampioensclubmatch van onze Nederlandse Whippet Club, alleen vele malen groter
in omvang. Vanaf 2007 wordt dit onderzoek ook ondersteund door giften van de
American Kennel Club. Men heeft geprobeerd om dezelfde honden vaker dan 1x te
screenen om zo een idee te kunnen krijgen het functioneren van een whippethart,
gemeten over een langere periode. Uit dit onderzoek kwam duidelijk naar voren
dat een hartruis veelvuldig voorkomt bij op het eerste gezicht gezonde whippets
en dat niet alle hartruizen iets slechts hoeven te betekenen. Vaak wordt de ruis
veroorzaakt door de kracht waarmee het hart het bloed rondpompt. Maar als er wel
iets gevonden werd was dit vrijwel altijd een lekkende mitralisklep, wat in
sommige gevallen kon leiden tot Mitral valve disease (MVD of
mitralisinsufficiëntie ).

Bij mitralisinsufficiëntie lekt er tijdens het samenknijpen van het hart bloed
terug van de linkerkamer naar de linkerboezem (zie figuur). Is deze lekkage
gering, dan zal er niets veranderen in het hart. Indien deze lekkage aanzienlijk
is, zal er zich meer bloed in de linkerkamer verzamelen, waardoor deze kamer
vergroot en de druk in deze kamer uiteindelijk toeneemt. Omdat de linkerkamer
het bloed ontvangt uit de longen, zal bij druktoename in de linkerkamer, ook de
druk in de longvaten toenemen. Hierdoor gaan de longvaten ´lekken´. De
afvoercapaciteit van het longweefsel voor dit vocht is groot, maar uiteindelijk
zal er longoedeem ontstaan. Dit wil zeggen een vochtophoping in het longweefsel,
waardoor de zuurstofopname belemmerd wordt en de patiënt benauwd zal worden en
zal gaan hoesten.
- Een andere oorzaak voor hoesten is
irritatie van de luchtpijp door de vergrote linker boezem. Doordat de boezem zo
groot is, duwt deze tijdens elke samentrekking van het hart tegen de luchtpijp
aan. Dit geeft een hoestprikkel. De hartslag wordt gereguleerd met behulp van
elektrische prikkels, die door de hartspier lopen. Als de linkerboezem groter
wordt, kan het zijn dat deze prikkels niet meer normaal over de hartspier lopen.
Er kan dan een hartritmestoornis optreden.
Gemiddeld genomen, kunnen honden met mitralisinsufficiëntie echter nog jarenlang
met deze ziekte leven, indien de diagnose in een vroeg stadium gesteld wordt.
Uit de studie bleek ook dat DCM (verwijd hart als gevolg van een ziekte van de
hartspier)ongewoon is bij whippets. Tevens blijkt uit de studie dat veel honden
met een lekkende mitralis klep relatief oud kunnen worden.
Nu zijn dit Amerikaanse onderzoek en de uitkomsten niet alleen maatgevend voor
de Amerikaanse whippet. Ook andere onderzoeken en enquêtes in andere (Europese)
landen laten zien dat een hartruis veelvuldig voorkomt bij het whippetbestand
aldaar. Tot op heden is nog niet zo veel te zeggen over de vererving van een
lekkende mitralisklep; wordt het via beide ouders doorgegeven, of via 1 van
beide, is het een combinatie van factoren of speelt de levenswijze van de hond
ook een rol? Ook weten we niet wanneer en waarom een lekkende mitralisklep soms
wel en soms niet leidt tot Mitral valve disease (MVD of mitralisinsufficiëntie
). Dus weten we ook niet welke honden je nu wel of niet uit moet sluiten voor de
fok. Het gevaar van een overdreven grote selectie ligt ook op de loer, wat weer
nadelig is voor de genenpoel.
Maar het is wel duidelijk dat er iets aan de hand is binnen de whippets, waar we
onze ogen niet voor mogen sluiten.
Daarom is volgens ons een preventief echo met kleurendoppler onderzoek van
ouderdieren, voordat ze ingezet worden voor de fok, erg belangrijk. Je kunt
hiermee niet in de toekomst kijken. Maar mogelijk kunnen we hiermee wel
voorkomen dat de honden die afwijkingen van de mitralisklep hebben, voor de fok
worden uitgesloten. Zolang een cardioloog de bevinden van een echo als “normaal”
ziet kan een hond worden ingezet voor de fok. Niets meer, maar ook niets minder.
Wel is het belangrijk dat het onderzoek wordt uitgevoerd door een officieel
veterinair cardioloog (en niet door een dierenarts die een avondcursus
echografie heeft gedaan). Het onderzoek dient gedaan te worden iemand die op de
hoogte is van de unieke bouw en waarden van een windhondenhart.
We hoeven ook niet overdreven bezorgd te doen over honden waarbij wat gevonden
wordt. We weten, zoals we hierboven hebben kunnen lezen, nog steeds niet veel
over de erfelijkheid, en waarom veel whippets, ondanks een afwijkende
mitralisklep, toch erg oud kunnen worden. Maar nogmaals, het zou goed zijn als
we ons bewust zijn van het probleem en als we als fokkers zorgen dat het
probleem zoveel mogelijk uit ons fijne ras wordt gehouden.
Als laatste zouden we nog willen zeggen: veroordeel eigenaren, fokkers of
bloedlijnen niet waarbij iets wordt gevonden. Wees blij dat die mensen er zijn
en hun honden hebben laten onderzoeken. Het laat zien dat ze het ras een warm
hart toedragen en bereid zijn hun verantwoording te nemen. Zo vroeg een fokker
eens vroeg of onze honden hartproblemen hadden omdat we het hart van onze
whippets lieten onderzoeken. Dat is dus niet zo: wij hopen hiermee een klein
stukje te kunnen bijdragen aan een betere kennis van dit probleem en ons mooie
ras!
We sluiten af met een bijzonder mooi citaat van de bekende saluki fokker Roberto
Forsoni :
“A good breeder is not one who ignores problems, but neither one who gives up
when there's a problem. A good breeder has to know when to change course in the
right direction when there's an obstacle.”
© Annemarie Rouw & Katja Brom 2014
Informatie en literatuur:
http://www.whippethealth.org/WhippetCardiacHealthProjectUpdate_2014.aspx
Cryptorchidie
Mijn mening is dat een- of
geenballigheid geen ziekte is, maar een erfelijke aandoening. Dit onderscheid is
relevant, aangezien een ziekte tot de dood kan leiden en dat dit voor een
aandoening niet altijd geldt. Aan een hazenlip, overbeet, of missende ballen
overlijdt een dier of mens niet.
WAT IS CRYPTORCHIDIE?
Cryptorchidie is een moeilijk woord voor het niet ingedaald zijn van 1 of beide
testikels. Het is 1 van de meest voorkomende afwijkingen in de ontwikkeling van
het geslachtsapparaat bij mannelijke dieren. Bij katten is de afwijking vrij
zeldzaam (0,7 %), maar bij honden komt het regelmatig voor (rasafhankelijk 0,8
tot 11 %).
Normaal gesproken dalen de testikels vanuit de buikholte, via het lieskanaal af
naar de balzak binnen 10 dagen na de geboorte. Beide testikels moeten eigenlijk
al in de balzak aanwezig zijn op 8 weken leeftijd, maar over het algemeen wordt
de definitieve diagnose pas gesteld op 6 maanden leeftijd. Er zit dus nogal wat
variatie in de tijd die er voor het afdalen staat, en het komt dus voor dat ook
na 8 weken de balletjes nog kunnen indalen. Als op de leeftijd van een jaar 1 of
beide balletjes niet ingedaald zijn, mag aangenomen worden dat dit ook niet meer
zal gebeuren.
Men denkt daarom aan een bepaalde erfelijkheidsgraad, maar de exacte wijze van
overdracht is nog niet bekend. Dieren met cryptorchidie worden in ieder geval
wel uitgesloten van de fokkerij. Er bestaan zoogdieren waarbij cryptorchidie
normaal is. Bij vrijwel alle zeezoogdieren met hun gestroomlijnde vorm bevinden
de teelballen zich in de buikholte. Ook olifanten en nijlpaarden zijn levenslang
cryptorch. Bij soorten waarbij normaliter beide teelballen voor de volwassenheid
afdalen naar de balzak, waaronder o.a. honden, katten en konijnen, geldt dat
beiderzijds cryptorche mannetjes onvruchtbaar zijn. De wat lagere temperatuur in
de balzak is namelijk essentieel voor een optimale spermavorming. Een teelbal
die zich in de buikholte bevindt, waar hogere (lichaams)temperaturen heersen,
kan dus geen goede spermacellen maken.
OORZAKEN
Oorzaak van cryptorchidie kan een vormafwijking in het lieskanaal (dit is een
opening in de buikholte) zijn. Door dit lieskanaal moet de bal namelijk afdalen
naar de balzak. Ook zou een hormonale stoornis cryptorchidie kunnen veroorzaken.
Ten slotte kan de bindweefselstreng, die vanaf de onderkant van de teelbal door
het lieskanaal naar de balzak loopt, op een verkeerde wijze uitgroeien. Al deze
abnormaliteiten kunnen genetisch bepaald zijn.
OPEREREN OF NIET?
Rondom het onderwerp cryptorchidie bestaat een aantal indianenverhalen. Vroeger
werd gedacht dat de niet ingedaalde bal(len) die in de buikholte waren
achtergebleven, een verhoogde kans op kwaadaardige ontaarding zouden hebben.
Gedacht werd dat door de hogere temperatuur in de buik de kans op
testikeltumoren zou vergroten. Daarnaast werd gedacht dat door een overmatige
hormoonproductie de dieren sneller agressief zouden worden.
Uit wetenschappelijk onderzoek is al een aantal jaren geleden gebleken dat de
achtergebleven testikels in de buikholte absoluut niet een verhoogde kans
op kwaadaardige testikeltumoren geeft. Het standaard preventief, middels een
operatie, verwijderen van deze binnenballen is dus volledig onzinnig! Een
operatie zorgt zelfs alleen maar voor meer risico op andere complicaties: de
narcose brengt altijd een risico met zich mee en de chirurgie ook. Dus daarom
dienen we alleen te opereren als het diergeneeskundig verantwoord is en dat is
bij cryptorchidie dus niet het geval.
Alleen als een eigenaar de hond om andere redenen graag wil laten castreren of
als er toch sprake is van een goed- of kwaadaardige tumor zal(zullen) dus ook de
binnenbal(len) verwijderd dienen te worden.
(bron Dierenarts: Atjo Westerhuis)
Voor iemand die gewoon een fijne
huishond zoekt, en geen showplannen heeft, kan een reutje waarbij de bal(len)
(nog) niet ingedaald zijn een prima metgezel zijn.
|